Η εφηβεία είναι μια δύσκολη περίοδος τόσο για το ίδιο το παιδί, όσο και για τους ανθρώπους που το περιβάλουν.
Είναι η κατ’ εξοχήν κρίσιµη περίοδος, που βρίσκεται στο μεταίχμιο µεταξύ παιδικότητας και ενηλικίωσης. Μπορεί να νοηθεί ως µία περίοδος έντονων βιολογικών, γνωστικών και ψυχοκοινωνικών αλλαγών που συντελούνται στη ζωή του νεαρού ατόµου και οδηγούν στην ενηλικίωσή του.
Σύµφωνα µε τους μελετητές, η έναρξη της εφηβείας παρατηρείται νωρίτερα, περίπου κατά δύο χρόνια στα κορίτσια σε αντίθεση µε τα αγόρια.
Η περίοδος της εφηβείας θεωρείται ότι καλύπτει ένα χρονικό διάστηµα 7-8 χρόνων. Υποδιαιρείται σε τρεις μικρότερες περιόδους, της προεφηβείας (11- 13 ετών), της κυρίως εφηβείας (14- 18 ετών) και της όψιµης εφηβείας ή µετεφηβείας (18- 21 ετών)
Στη φάση αυτή ο έφηβος δίνει μεγαλύτερη βαρύτητα στη γνώμη των “άλλων” για πάρα στη γνώμη των γονιών του. Προτιμάει να περνάει χρόνο με τους συνομηλίκους του παρά με τους γονείς του , παίρνει αποφάσεις και ενεργεί μόνος του χωρίς να ζητάει την άποψη των γονιών του και παρατηρείται έντονα μια αμφισβήτηση αρχικά στον ίδιο του τον εαυτό και στη συνέχεια και στο πρόσωπο των γονιών του.
Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της εφηβείας είναι τα εξής :
- Τάση για απομόνωση
- Ανία
- Νευρικότητα
- Αποστροφή από τις σχολικές υποχρεώσεις
- Έντονες ψυχολογικές μεταπτώσεις
- Έντονα εχθρικές και επιθετικές συµπεριφορές προς τους άλλους
- Εναντίωση προς κάθε μορφής εξουσίας
- Υπεραπασχόληση με θέματα του σεξ.
- Έλλειψη αυτοπεποίθησης
Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς στην παρούσα αναπτυξιακή φάση?
Αρχικά πρέπει να καταλάβετε ότι η εφηβεία είναι ένα στάδιο ανάπτυξης και ότι θα περάσει οπότε δείξτε υπομονή και ενσυναίσθηση!
Στη συνέχεια δείξτε πραγματικό ενδιαφέρον για τις ανάγκες του έφηβου παιδιού σας στην παρούσα φάση.
Να είστε εκεί για το παιδί και του δίνετε την αγάπη σας απλόχερα και χωρίς συμβιβασμούς, η αγάπη σας δεν διακυβεύεται ποτέ ,είναι δεδομένη.
Να είστε καλοί ακροατές, να ακούτε με προσοχή τους προβληματισμούς και να υποστηρίζετε με κάθε τρόπο το έφηβο παιδί σας!
Φυσικά δεν ξεχνάμε ότι στα παιδιά χρειάζονται τα όρια και στην παρούσα φάση τα έχουν ανάγκη οι έφηβοι για να είναι ασφαλείς σε όλα τα επίπεδα. Ούτε η συνεχείς απαγορεύσεις κάνουν καλό ούτε και οι άνευ προϋποθέσεις παροχές και οι χωρίς όρια ελευθερίες κάνουν καλό στους εφήβους.
Οι έφηβοι χρειάζονται καθοδήγηση με αγάπη αλλά και με σεβασμό της προσωπικότητάς τους.
Αφήστε τα παιδιά να πάρουν πρωτοβουλίες και να αναλάβουν ευθύνες ,ώστε να αναπτύξουν από νωρίς το αίσθημα της αυτονομίας και της υπευθυνότητας.
Επειδή σε αυτή τη φάση οι έφηβοι και λόγω ορμονών είναι αρκετά ευάλωτοι συναισθηματικά, καλό είναι οι γονείς να μην κατακρίνουν το παιδί και να μην χρησιμοποιούν χαρακτηρισμούς οι οποίοι θίγουν την προσωπικότητα του παιδιού και κυρίως σε περιπτώσεις καβγάδων μέσα στο σπίτι.
Είναι σημαντικό, όσο το δυνατόν γίνεται να υπάρχει ένα ήρεμο κλίμα στο σπίτι χωρίς εντάσεις και αρνητική διάθεση.
Να βρίσκετε ευκαιρίες να περνάτε ποιοτικό χρόνο όλα τα μέλη της οικογενείας μαζί.
Το πιο σημαντικό όμως απ’ όλα αυτά είναι να υπάρχει μια σχέση αγάπης και εμπιστοσύνης και να νιώθουν ότι είστε εκεί για να τα στηρίξετε!!
Παρqσκευόπουλος Ν. Ι., Εξελικτική ψυχολογία, Ψυχολογική θεώρηση της πορείας της ζωής από τη σύλληψη ως την ενηλικίωση, Εφηβική ηλικία, Τόµος 4, Αθήνα
Conger J. (1981), Η εφηβική ηλικία, µια καταπιεσµένη γενιά. Αθήνα, Εκδόσεις Ψυχογιός
Herbert, M. (1999) Ψυχολογικά προβλήµατα της εφηβικής ηλικίας, επιµ. Καλατζή- Αζίζι, Α. Αθήνα: Ελληνικά Γράµµατα
Βέρα Δημακάκου
Ψυχολόγος- Ειδική παιδαγωγός
